FALEMOS... DE VERBOS E PRONOMES

"Queríades un Vigo fermoso e humanizado. E o fixéchedes"... Este é o texto que podemos ler en varios carteis espallados por toda a cidade de Vigo. Neste caso voume servir dos erros que presentan os ditos carteis para explicar e recordarvos a todos e todas algunhas cuestións sobre os verbos e a colocación do pronome.

a) VERBOS

No relativo aos verbos, non podemos esquecer que o Pretérito Imperfecto (tamén chamado Copretérito) presenta na 1ª persoa plural, é dicir queriamos (por exemplo: Queriamos un iPad para a oficina), e na 2º persoa plural, queriades (por exemplo: Queriades un iPad para a oficina), acentuación grave (tamén chamada paroxítona). Polo tanto, o paradigma é: eu quería, ti querías, el/ela/vostede quería, nós queriamos, vós queriades, eles/elas/vostedes querían.

Recordade que o Pretérito Perfecto (tamén chamado Pretérito de Indicativo) do verbo facer é: eu fixen, ti fixeches, el/ela/vostede fixo, nós fixemos, vós fixestes, eles/elas/vostedes fixeron. A 2ª persoa plural presenta como variante marioritaria -stes que é a solución elixida pola lingua estándar, pero dialectalmente, ou en certas zonas de Galicia, existen tamén as terminacións -*stedes (fixéstedes) e -*chedes (fixéchedes).

b) PRONOMES O pronome átono na lingua galega, en principio, sitúase despois do verbo (por exemplo: Chámome Moraima), pero hai certas partículas que obrigan á súa anteposición (por exemplo: Quen me colleu o lapis?). Velaquí, de xeito moi resumido, os casos en que o pronome debe colocarse antes do verbo: a) Nos enunciados negativos: Non o coñezo... b) Nas oracións interrogativas ou exclamativas introducidas por unha partícula (que, quen, cales, como, cando, onde…): Quen o dixo? Canto che deu!... c) Con algúns adverbios (aínda, alí, aquí, ata, ben, case, cedo, igual, incluso, mellor, mesmo, quizais, si, tamén, tarde, velaquí, xa etc.) e indefinidos (abondo, algo, alguén, ambos, calquera, nada, ninguén, nada, todos etc.) situados ao inicio da oración: Velaquí vos envío este arquivo, Ninguén me dixo nada… Outros adverbios e loc. adverbiais situados ao comezo da oración non obrigan á anteposición do pronome (hoxe, onte, mañá, pasadomañá, antano, hoxe en día, antes, daquela, entón, seguido, deseguido, ás veces, aos poucos, a miúdo, arriba, debaixo, adiante, detrás, lonxe, preto etc.): Mañá sabereino, Ás veces paréceste ao teu avó... Ademais, dependendo do significado, hai adverbios que obrigan ou non á anteposición do pronome: Logo (‘axiña’) me chamas por teléfono / Logo (‘despois’) chámasme por teléfono... d) As oracións subordinadas: Se o sabes, dimo canto antes... e) Nas perífrases verbais hai unha certa flexibilidade á hora de colocar o pronome; ben pode acompañar ao verbo auxiliar ben ao auxiliado: Quérelo ter, Queres lelo...

Finalmente, temos que recordar que en certos contextos enfáticos o pronome pode preceder ao verbo: O demo te coma! Explicado isto, os carteis que están colgados na cidade olívica deberían dicir: "Queriades un Vigo fermoso e humanizado. E fixéstelo".

Só espero que estes erros non se volvan repetir nun documento de tanta relevancia como é un cartel!